Жил бүрийн 7-р сарын 18-нд Оросын Ортодокс сүм хийд Афосын Гэгээн Афанасий өдрийг тэмдэглэдэг. Гэгээнтэн Христийг төрснөөс хойш 925-930 жилийн хооронд Требизонд төрсөн. Тэрээр чинээлэг, язгууртан эцэг эхийн гэр бүлээс гаралтай боловч эрт дээр үеэс өнчин болж, хамаатан садан гэлэнмаа дээрээ өсгөжээ.
Атанасиус өргөж авсан эхийгээ нас барсны дараа (баптисм хүртэхдээ Абрахам гэдэг нэрийг авсан) эзэн хаан Ромын ордонд Константинополь руу явж, тэнд алдарт риторик Афанасийтай хэдэн жил хамт сурчээ. Цаг хугацаа өнгөрөхөд залуу Абрахам багшийнхаа ур чадварыг давж, Киминскийн хийдэд тэтгэвэрт гарав.
Хатуу мацаг барилт, урт сонор сэрэмжтэй байдал, өвдөг сөгдөж, хөдөлмөрлөснөөр Афанасий удалгүй сүм хийдийн өндөр оргилд хүрсэн. Хожим нь Афанасий сүм хийдээсээ аль хэдийн гарч яваад, олон тооны зэлүүд газруудаар аялж, ариун Афоны хамгийн захад байрлах бусад сүм хийдүүдийн байрлалаас хол байрлах Мелана хэмээх газрыг сонгов. Энд лам хувраг өөртөө зориулж өрөө босгож, бүх цаг завгүй хөдөлмөр, залбиралд зориулав.
Ихэнхдээ аглагчийг сонгосон газрыг үзэн ядах сэтгэлийг төрүүлэхийг хүссэн чөтгөрүүд дийлддэг байв. Афанасий бараг эргэлзээнд автсан боловч явах хугацааг нэг жилээр хойшлуулж, дараа нь Бурханы тушаалаар үйлдэхээр шийджээ. Товлосон өдрийн сүүлчийн өдөр Афанасий гэнэт тэнгэрээс ер бусын хурц гэрэл тусч, түүний эргэлзээ тэр даруй арилав. Түүнээс хойш лам Афанасий хайр энэрлийн бэлгийг хүлээн авч, даяанчдаас зөвлөгөө, адислал авахыг хичээдэг олон тооны мөргөлчид түүний байранд зочлох болжээ.
Домогт өгүүлснээр, Афанасий лам хуврагтай эрт дээр үеэс найзлаж байсан эзэн хаан Никифор Фокасаас санхүүгийн туслалцаа авч байжээ. Хүлээн авсан хөрөнгийн ачаар лам өөрийн хийд барьж эхлэв. Афанасий баптисм хүртээгч Гэгээн Иоханы хүндэтгэлд зориулж том сүм босгож, өөр нэг сүмийг Бурханы эхэд зориулав. Ариун сүмүүдийг тойрсон газар аажмаар сүм хийдийн эсүүдээр бүрхэгдсэн байв. Ийнхүү Афон ууланд шинэ цэцэглэн хөгжсөн хийд гарч ирэв.
Энэ өдөр бидний өвөг дээдэс саруудын баяр гэгчийг тэмдэглэдэг байжээ. Орой нь хүмүүс уламжлалын дагуу хашаандаа гарч, шөнийн гэрлийг тэнгэрт “тоглож” байхыг харав. Хэрэв сар нь нэг газар шиг гүйж, өнгө өөрчлөгдөж, үүлний цаана нуугдаж байвал энэ нь сайн шинж тэмдэг гэж тооцогддог байв. Ийм "тоглоом" тариачдад том ургац амласан.
